چگونه زیست را مفهومی بخوانیم؟
همه داوطلبان تجربی بر اهمیت زیست شناسی واقف هستند. بر این حسب دپارتمان زیست حرف آخر راهکارهای مناسبی برای مطالعه زیست شناسی ارائه داده که میتواند رهگشای بسیاری از مشکلات آموزشی و یادگیری داوطلبان کنکوری باشید.
چگونه زیست را مفهومی بخوانیم و به خاطر بسپاریم! این مسئله برای داوطلبانی که همواره در زدن تست های این درس با مشکل مواجهند و درک درستی از مفهوم سئوال طرح شده ندارند، یک چالش اساسی به حساب می آید. به همین دلیل آنها در اکثر مواقع برای انتخاب گزینه درست دچار شک و تردید می شوند. طبیعتأ این مشکل بسیاری از داوطلبان کنکور است که ریشه آن به عدم درک صحیح از مباحث این درس مربوط می شود. یادگیری مفهومی زیست از آنجایی با اهمیت است که ضریب آن در کنکور تجربی بسیار بالا بوده و تاثیر قابل ملاحظه ای در کسب درصدهای لازم برای قبولی داوطلب دارد. به همین دلیل معمولا زمان زیادی صرف مطالعه این درس می شود و این در حالی است که نتایج حاصل، چندان به مطلوب نبوده و تنها کمتر از ده درصد از داوطلبان گروه آزمایشی علوم تجربی، موفق به پاسخگویی بیش از 50 درصد تست های این درس می شوند.
همانطور که اشاره شد، علت این مسئله به عدم یادگیری مفهومی مباحث زیست باز می گردد. مشکلی که بیشتر دانش آموزان با آن مواجه هستند و همین امر موجب می شود که بیشتر نکات مهم و کلیدی را از دست بدهند. چراکه اولین اقدام برای درک سوال و انتخاب گزینه درست، آگاهی و تسلط بر نکات و مفاهیمی است که در پس هر درس نهفته و پنهان می باشد. لذا در ادامه به بررسی راهکارهایی خواهیم پرداخت که به ما یاد می دهد چگونه زیست را مفهومی بخوانیم و درک کنیم.
خواندن مفهومی به چه معناست؟
خواندن مفهومی دروس به این معنا می باشد که دانش آموز بتواند به تمام جزئیات و جملات درس دقت کرده و یک ارتباط صحیح میان مبحث مورد نظر با پاراگراف ها و تصاویر کتاب برقرار کند. انجام این فرآیند کافی است تا شما به راحتی بتوانید موضوعات درسی را به صورت مفهومی و عمیق درک کرده و نتیجه لازم را به دست آورید.
دقت داشته باشید حفظ کردن مطالب فایده چندانی ندارد و تنها فهمیدن آنها است که می تواند به درک عمیق مباحث کمک کند. به همین دلیل شاید در ظاهر، خواندن مفهومی دروس، کمی زمانبر و دشوار باشد اما موجب ماندگاری موضوعات درسی در ذهن خواهند شد. این در حالی است که با حفظ کردن، مطالب درسی به سرعت از ذهن پاک می شوند. بنابراین اجتناب از حفظ کردن مباحث اولین راهکار برای چگونه زیست را مفهومی بخوانیم ، می باشد.
روش مطالعه درس زیست
پیش از بررسی چگونگی مطالعه و یادگیری مفهومی درس زیست، بد نیست یک آشنایی کلی با این درس داشته باشید. به طور کلی درس زیست شناسی، دارای یک ماهیت توصیفی است و به همین دلیل، لزوم یادگیری عمیق مباحث و درک موضوعات آن از اهمیت زیادی برخوردار می باشد. معمولا خواندن این درس طی دو مرحله صورت می گیرد، در مرحله اول مطالب بایستی به صورت مفهومی درک شوند و سپس می توانید آنها را حفظ کرده و به خاطر بسپارید. از طرفی این امکان وجود دارد که این مرحله را نیز با یکدیگر ترکیب نموده و با روش هایی که در ادامه برخواهیم شمرد، در ذهن ثبت کنید. بر این اساس توجه به مراحل زیر و تکرار آنها برای اینکه چگونه زیست را مفهومی بخوانیم ، الزامی خواهد بود:
اهداف خود را پیش از شروع مطالعه هر فصل، تعیین کنید و از خود بپرسید که قصد من از مطالعه این فصل، یادگیری چه مفاهیمی است؟
اکنون با دقت تمام، بایستی یک دور، فصل مورد نظر را روخوانی کرده و مفاهیم دریافتی را برای خودتان شرح دهید.
روش خواندن حفظی و مفهومی زیست
اگرچه زیست شناسی یک درس مفهومی ـ حفظی است و با این حساب بهتر می دانید که در هنگام مطالعه چه عملکردی داشته باشید. اما درصد کمتری از مطالب زیست حفظی و بخش عمده ای از آن، مفهومی هستند. پراکندگی این مطالب در میان فصل های مختلف کتاب، دانش آموزان را با چالش های بیشتری همراه ساخته و به همین دلیل به دقت و زمان بیشتری برای یادگیری و حفظ کردن این مطالب نیاز دارند.
از همین رو، در این بخش نحوه مطالعه هریک از مباحث حفظی و مفهومی را شرح خواهیم داد:
بخش های حفظی
به خاطر سپردن محتوای درسی به همراه درک اشکال و تصاویر آن که در اثر تکرار و مرور مطالب صورت می گیرد، حفظ کردن نام دارد که طی آن، مطالب، نکات و بخش های مهم در حافظه فرد نگهداری می شوند. این فرآیند بهتر است پس از درک مفاهیم زیست صورت بگیرد چراکه در این صورت، اطلاعات درسی برای یادآوری در جلسه کنکور به حافظه بلندمدت داوطلب منتقل شده و به تشخیص گزینه های درست کمک زیادی می کند.
قسمت های مفهومی
پیش تر به تعریف این شیوه مطالعه و اینکه چگونه زیست را مفهومی بخوانیم اشاره ای داشتیم. اما یک قانون کلی برای یادگیری عمیق و مفهومی بسیاری از دروس از جمله زیست وجود دارد که یافتن علت فرآیندها می باشد. درواقع برای به خاطر سپردن مباحث، بایستی به علت یابی و چگونگی انجام فرآیندهای مختلف بپردازید. به این ترتیب خواهید دید که این موضوعات در ذهن پایدار خواهند ماند. بر همین اساس پاسخ به برخی سئوالات در حین مطالعه می تواند راهنمای خوبی برای یادگیری مفهومی موضوعات باشند. مثلا زمان، علت و نحوه انجام یک فرایند چگونه است؟ ویژگی، عوامل تاثیرگذار یا بازدارنده آنها چه می باشد؟ همچنین نتایجی که انجام این فرآیندها به دنبال دارد، کدامند؟ تمامی این پرسش ها جزء مواردی هستند که توجه به آنها، موجب یادگیری مفهومی این درس خواهد شد. در ادامه به طور کامل و دقیق تری روش مطالعه مفهومی زیست را مورد ارزیابی قرار خواهیم داد.
چگونه زیست را مفهومی بخوانیم
تا این بخش از مقاله دریافتیم که خواندن درس زیست، تنها حفظ کردن مطالب و مباحث آن نمی باشد و یادگرفتن مفهومی آن، موضوعی است که از اهمیت بیشتری برخوردار بوده و باید از تمام جوانب مورد توجه قرار بگیرد. برای درک عمیق درس زیست، در وهله نخست بایستی کتاب درسی را با دقت خوانده و نکات و مطالب مهم آن را یادداشت نمائید. سپس با مطرح کردن سوالاتی که در بخش پیش به آن اشاره شد، مفهوم هر مبحث و عبارت را بررسی کرده و برای خود جا بیاندازید. اکنون می توانید یک ارتباط میان مطلبی که در حال خواندن آن هستید با مطالب گذشته، پیدا کنید که این ارتباط می تواند شامل هرگونه تفاوت و یا شباهت باشد.
در اثر این شیوه، متوجه خواهید شد که منشأ هر فرآیندی که در کتاب مورد اشاره قرار گرفته، از کجا آغاز می شود و چه اتفاقاتی برای آن رخ می دهد و در نهایت به چه نتیجه ای منجر می گردد. این در حالی است که در خواندن حفظی کتاب زیست، هیچ کدام از این موارد، مورد توجه قرار نخواهد گرفت. بنابراین به آن دسته از داوطلبانی که تصور می کنند تست های کنکور خارج از مباحث کتاب طرح شده اند، باید گفت که شما زیست را به صورت مفهومی یاد نگرفته اید. درواقع طراحان تلاش می کنند برای به چالش کشیدن داوطلبان، تست های کنکور را علاوه بر متن کتاب از نکات مفهومی نیز طرح کنند. بنابراین تنها در صورتی قادر به پاسخگویی اینگونه سئوالات خواهیم بود که بدانیم چگونه زیست را مفهومی بخوانیم و یاد بگیریم.
اصول خواندن مفهومی درس زیست
یادگرفتن دروس مفهومی مستلزم استفاده از روش هایی است که به واسطه آنها بتوان به شکلی صحیح، مطالب را فهمید. به همین جهت در ادامه به اصول خواندن مفهومی دروس، اشاره خواهیم داشت:
خلاصه نویسی دروس
اگر به دنبال یادگرفتن مفهومی درس زیست هستید، بایستی خلاصه نویسی را در برنامه خود قرار داده و در هنگام مطالعه به آن توجه داشته باشید. به این ترتیب، نکات مهم و اصلی دروس و فصل های مختلف را همواره پیش روی خود خواهید داشت که با مرور مداوم، ملکه ذهن شما می شوند.
توضیح دادن برای خودتان
برای اینکه یاد بگیریم چگونه زیست را مفهومی بخوانیم باید نقش معلم را برای خودمان بازی کنیم. به این معنی که دروس خوانده شده را به گونه ای درک کرده و بفهمید که بتوانید آن را برای نفر بعدی که خود شما هستید، توضیح دهید. این روش کمک زیادی به یادگیری مفهومی دروس می کند.
توجه به نقاط ضعف
ترس از نقاط ضعف در یادگیری، یکی از مشکلاتی است که بسیاری از افراد و داوطلبان با آن مواجه هستند و همین مسئله موجب می شود که زمان و دقت کمتری را صرف مطالعه بخش هایی کنند که در آنها دچار ضعف و مشکل می باشند. توصیه ما به این دسته از افراد این است که برای قسمت هایی که فهمیدن آنها دشوارتر است، باید وقت بیشتری را صرف نمائید تا زمانی که آنها به نقاط قوت شما مبدل گردند.
کشف ارتباط بین مباحث
نکته قابل توجه در مطالعه دروس، ارتباط مفهومی و یکپارچه تمامی مباحث کتاب با یکدیگر است. اگر سعی کنید این ارتباط را در حین مطالعه کشف و درک کنید، مطمئن باشید که مطالب در ذهن شما به صورت طولانی مدت، ماندگار می شوند.
انتخاب بهترین شرایط برای مطالعه
یکی از اصولی که به ما یاد می دهد چگونه زیست را مفهومی بخوانیم به انتخاب بهترین شرایط برای مطالعه مربوط می شود. زیرا افراد مختلف در شرایط متفاوتی قادر به یادگیری دروس هستند. مثلا ممکن است برخی در محیط ساکت کتابخانه توانایی تمرکز روی دروس را داشته باشند و برخی دیگر در فضای منزل، مباحث زیست را بهتر متوجه شوند.
روش های خواندن مفهومی زیست
اولین مرحله از روش خواندن مفهومی هر درس از جمله زیست شناسی، آموزش و یادگیری حرفه ای این شیوه مطالعه است. درواقع هیچ دانش آموزی بدون راهنمایی و کسب آموزش های لازم نمی تواند نکات و مفاهیم هر درس را یاد گرفته و در جلسه آزمون پس از برخورد با سئوالات چالشی، به خاطر آورد. از طرفی این کار، داوطلب را بی نیاز از ساعت ها مطالعه و خواندن کتب و منابع کمک درسی و یا آزمون و خطا برای یادگیری می کند. بنابراین با بهره گیری از تجربیات اساتید و آموزش های معلمان خود بهتر می دانیم که چگونه زیست را مفهومی بخوانیم و به خاطر بسپاریم.
استفاده از کتب و منابع کمک درسی
در کنار کتب درسی که اصلی ترین منبع برای مطالعه به حساب می آیند، کتاب های معتبر کمک درسی نیز به واسطه ارائه توضیحات جامع و کامل، کمک زیادی به درک مفاهیم خواهند کرد.
حل تست های آموزشی
اگر شما نیز جزء آن گروه از دانش آموزانی هستید که فکر می کنند تنها راه مطالعه و یادگیری، خواندن کتب درسی و درسنامه است باید بدانید که این شیوه موجب می شود که مغز تنها به یادگیری این مطالب عادت کند و ذهن، درگیر یادگیری مباحث مفهومی و چالشی نشود. در این صورت، میزان یادگیری نیز تغییر نکرده و بیشتر نمی شود. به همین دلیل، علاوه بر توصیه های قبلی، باید تست زنی را نیز در برنامه خود قرار داده و به این صورت، ذهن خود را هر لحظه برای مواجهه با مفاهیم تازه به چالش بکشید. لذا در پاسخ به این سئوال که چگونه زیست را مفهومی بخوانیم ، می توان زدن مداوم تست را نیز پیشنهاد داد که موجب تثبیت مطالب در ذهن می شود.
خودتان سئوال طرح کنید
یک روش دیگر برای مطالعه و یادگیری درس زیست، این است که تصور کنید خودتان طراح تست های کنکور هستید. این کار را می توانید در دور دوم و سوم مطالعه زیست شناسی امتحان کنید. با این ترفند می توانید متوجه شوید که یک طراح بر چه اساس و پایه ای به طرح سئوال می پردازد و چه تغییراتی باعث ایجاد یک مفهوم تازه در سئوال می شود. این راهکار علاوه بر آنکه کمک می کند که یاد بگیریم چگونه زیست را مفهومی بخوانیم در حل تست ها در جلسه کنکور نیز بسیار موثر خواهد بود. چراکه با این روش به نوعی برخی نکات و سئوالات را پیش بینی کرده ایم.
برای از یادگیری عجله نکنید
سعی کنید بیشتر از توجه به اتمام مطالعه دروس و مرور چندین باره آن، برای یادگیری دقیق و عمیق آن وقت گذاشته و آنها را به طور کامل فرا بگیرید. به این صورت که در دور اول و دوم مطالعه، نکات مهم را مشخص کرده سپس دوره کنید. این کار به شما کمک می کند که مفاهیم را از حافظ? کوتاه مدت به حافظ? بلند مدت خود انتقال دهید. به جای عجله کردن های بی مورد، سعی کنید نظم و مرور به موقع را در برنامه خود قرار دهید.
مطالعه عمیق داشته باشید
مطالعه عمیق را می توان حلقه گمشده پازل چگونه زیست را مفهومی بخوانیم دانست. درواقع تا زمانی که مطالعه عمیق نداشته باشید، هیچ فرقی نمی کند که شما از چه منابع و راهکارهایی برای مطالعه پیش از کنکور بهره می برید.
